Historia Budapesztu

Budapeszt dziś

Budapeszt, miasto położone nad Dunajem, to największe i zarazem najważniejsze miasto Węgier, zamieszkałe przez ponad 2 miliony ludzi, co stanowi 20% populacji całego kraju. Budapeszt jest nie tylko stolicą państwa, ale centrum gospodarczym i kulturalnym Węgier.

Historia Budapesztu

Oficjalnie Budapeszt powstał 17 listopada 1873 r. z połączenia leżących naprzeciwko siebie trzech naddunajskich miast: Budy i Óbudy na prawym brzegu i Pesztu na lewym. Jednak początek osadnictwa na tych terenach datuje się już na drugie tysiąclecie p.n.e. Początkowo okoliczne tereny zamieszkiwali Scytowie i Celtowie natomiast około I wieku p.n.e., obszar ten został wcielony do ziem Cesarstwa Rzymskiego. Do dziś możemy podziwiać doskonale zachowane pozostałości rzymskiego miasta garnizonowego, obozowiska, willi, łaźni i amfiteatru. Po wyparciu Rzymian, około V wieku ery, tereny zamieszkali Hunowie. Najprawdopodobniej dzisiejsza nazwa zachodniego brzegu Dunaju pochodzi właśnie od imienia brata wodza Hunów Atytyli – Budy.

Przodkowie dzisiejszych Węgrów – Madziarowie, przybyli w okolice Budapesztu Około 896 roku, a sam klan Árpadów osiadł na wyspie Csepel (dzisiejsza dzielnica Budapesztu) wypierając inne plemiona i tworząc podwaliny pod nowe państwo. Jednak prawdziwy rozwój Budy i Pesztu nastąpił w XIII wieku kiedy to za sprawą kolejnej rządzącej Węgrami dynastii – Andegawaenów Buda stała się siedzibą królewską. Mimo dużych zniszczeń spowodowanych najazdem Mongołów w 1241r oba miasta zostały odbudowane i rozpoczęły trwający prawie trzy wieki okres bujnego rozwoju, który brutalnie przerwany został w 1525 roku zdobyciem miast przez Turków i początkiem ponad 160-letniej okupacji. Najeźdźcy zniszczyli znaczą część miasta, większość kościołów z przekształcona na meczety bądź zburzona, zdewastowali wiele budynków przekształcając je na własne potrzeby, pozostawiając po sobie jedynie kilka tradycyjnych łaźni, z których część przetrwała do dziś.

Dalszy rozwój miasta nastąpił za panowania Habsburgów, a znacznie przyspieszyła go budowa pierwszego stałego mostu na Dunaju – mostu Łańcuchowego niezwykle usprawniającego komunikację między Budą i Pesztem. Buda szybko stała się centrum administracyjnym i wojskowym kraju, zaś Peszt – typowym miastem handlowym, a z czasem również ważnym ośrodkiem akademickim i naukowym.

W XIX wieku miasto stało się ośrodkiem ruchów reformatorskich i rewolucyjnych. Dopiero podpisanie z Austrią w 1867 roku porozumienia, ustanawiającego dualistyczne przymierze państwowe, ustabilizowało sytuację polityczną i gospodarczą Węgier do tego stopnia, że do czasu I wojny światowej Budapeszt ścigał się z Paryżem i Wiedniem o miano kulturalnej stolicy Europy.

Początek XX wieku nie był szczęśliwy dla miasta. W czasie II wojny światowej blisko 70% zabudowy uległo uszkodzeniu, z czego 38% budynków zostało zupełnie zburzonych natomiast wycofujące się wojska niemieckie wysadziły wszystkie dunajskie mosty. Odbudowa stała się głównym hasłem powojennego rządu koalicyjnego i już po trzech latach całkowicie odgruzowano Budapeszt, a cała akcja ostatecznie zakończyła się dopiero w połowie lat 60. W tym czasie miasto stało się świadkiem tragicznych wydarzeń z października 1956 roku, kiedy to Węgrzy wystąpili przeciwko Związkowi Radzieckiemu narzucającemu władzę komunistyczną. Powstanie ludowe zostało krwawo stłumione przez radzieckie czołgi i utrwaliło ma długie lata ustrój komunistyczny.

W wyniku zmian w całym bloku wschodnim, na Węgrzech w 1990 roku wybrano demokratyczne władze, które przeprowadziły niezbędne reformy sprawiając, iż Budapeszt stał się stolicą jednego z przodujących państw Europy Środkowej.